Dziś przypada 232. rocznica uchwalenia Konstytucji 3 maja. Dokument ustanowiono w 1791 roku przez Sejm Wielki, zwany też Czteroletnim. Regulowała ona ustrój prawny Rzeczypospolitej Obojga Narodów.
Dlaczego była uznawana za pierwszą w Europie i drugą na świecie nowoczesną konstytucją? O tym mówi Katarzyna Lipska z I Liceum Ogólnokształcącego w Łomży. – Po pierwsze dlatego, że historycznie była drugą po amerykańskiej konstytucji, która kilka wcześniej była przyjęta w Stanach Zjednoczonych. Innym powodem jest fakt, że dawała hasło oświeceniowe takie jak: trójpodział władzy czy polityczna odpowiedzialność władzy wykonawczej. Oczywiście można byłoby tej konstytucji zarzucić kilka niedoskonałości ale spełniała już te podstawowe kryteria oświeceniowe.
Katarzyna Lipska dodaje, że dla narodu była ona swojego rodzaju nadzieją. – W bardzo trudnym okresie czyli kiedy byliśmy po pierwszym rozbiorze a przed drugim była takim wołaniem a właściwie prośbą czy propozycją reform, które miałyby uratować Rzeczpospolitą.
Konstytucja 3 maja obowiązywała 14 miesięcy ze względu na uwarunkowania polityczne. – Została zawiązana konfederacja targowicka pod protektoratem Rosji Katarzyny II, która miała doprowadzić do sytuacji wprowadzenia przed konstytucyjnego porządku. Nawet wojna w obronie konstytucji w 1792 roku nie pozwoliła na uratowanie dokumentu.
Głównym autorem tekstu Konstytucji 3 maja z 1791 roku był król Stanisław August Poniatowski.
